Bij de Belastingdienst is jaren sprake geweest van institutioneel racisme. Mensen werden eruit gepikt op grond van afkomst, leeftijd of geslacht. Ruim 11.000 mensen met een dubbele nationaliteit zijn door de Belastingdienst strenger gecontroleerd dan andere Nederlanders. De tweede nationaliteit was een officieel selectiecriterium om te bepalen of er een verhoogde kans was op fraude. Mensenlevens zijn kapot gemaakt. Kinderen uit huis geplaatst en bij hun ouders weggehouden. Vreselijk! En ze waren zich dus heel goed bewust van wat ze deden.
Soms zijn mensen zich er niet bewust van dat de dingen die ze zeggen kwetsend zijn. Zo vertelde mij iemand dat mijn kleindochter haar deed denken aan de kindjes die ze gezien had in Gambia. Ja, zei ik, dat is niet gek, want haar opa komt uit Gambia. Geen probleem dat ze dat tegen mij zei, maar een tijdje later zei ze het ook tegen mijn dochter waar mijn kleindochter bij stond. En dan denk ik: wat doet dit met haar? Wat doet dit met haar zelfbeeld, haar zelfvertrouwen? Moet zij zich gaan identificeren met kinderen uit Gambia of uit Marokko, waar haar andere opa vandaan komt? Nee, ze is een meisje uit Amsterdam, uit Nederland! Ze is zichzelf. Ze is uniek!
Een andere situatie maakte ik mee met mijn man die net een paar weken naar Marokko was geweest en dus lekker verkleurd. Hij kwam binnen in een kamer waar verschillende mensen zaten en ook iemand die hij al heel lang niet gezien had. Die persoon keek hem aan en riep: zo hé zwarte aap! Mijn dochter zat ook in de kamer en was hier nogal overstuur door. Zwarte aap!? Hoezo dan!? Zijn dus alle zwarte mensen apen?
Mensen staan er niet bij stil wat ze zeggen. Wat het met een ander kan doen. Van sommige mensen verwacht je wel dat ze er wat beter over nadenken. Zoals mensen die zeggen zich in te zetten voor de inclusieve samenleving. Hoewel iedereen daar iets anders onder lijkt te verstaan. Zo was ik voor de gemeenteraadsverkiezingen in gesprek met twee lijsttrekkers. We spraken over het event dat ik aan het organiseren was en dat het alleen voor vrouwen was. Dat was volgens een van hen niet inclusief. Maar ik gaf aan dat vrouwen daar behoefte aan hebben. Ja, zei hij, dat snap ik als ze pas in Nederland zijn, maar langzaam aan moet het dan toch wel naar gemengd. Nee, zei ik, ook dan niet! In een inclusieve samenleving moet iedereen zich thuis kunnen voelen en dus moet je kijken naar individuele behoeften.
Afgelopen vrijdagavond was de eerste uitzending van Omroep Zwart op tv. De kijkcijfers vielen tegen en Hart van Nederland deed daar melding van op Facebook. Toen was het hek natuurlijk van de dam. En iedereen wist precies wat te zeggen! “Dit was pas discriminatie! Want waarom heet het omroep Zwart? Zwarte Piet mag toch ook niet. Hoe kun je racisme uitroeien als ze het zelf doen!” En nog een heleboel lelijkheid.
Ook de voorzitter van een organisatie die staat voor respect reageerde en die sloeg dus ook de plank (weer) volkomen mis. Hij schreef: ‘Men wil graag integreren en als Nederlander gezien worden, maar ondertussen zorgen ze voor scheiding’. Als Nederlander gezien worden!? ZE ZIJN NEDERLANDER! En hoezo zorgen ze voor scheiding? Wanneer men (bijvoorbeeld deze voorzitter!) speciaal iets voor de lhbti groep organiseert zorg je toch ook niet voor scheiding. Die groep heeft daar behoefte aan en daar komt men aan tegemoet. Waarom kan dat bij een andere groep dan niet?
Mensen met een andere huidskleur hebben zich nooit gehoord, gezien en vertegenwoordigd gevoeld in alles wat op tv aangeboden werd, dus dan moet je wel zelf iets ondernemen. Misschien had de naam anders gekund, maar ik begrijp het wel. Elke andere naam zou de lading niet dekken. Want schrijven zij op hun website: In het Nederlands is het woord zwart vaak negatief, of eng. Tot nu. Dat is klaar. Want ZWART is positief, krachtig en uitnodigend. Neem eens een kijkje op www.omroepzwart.nl en begrijp meer.
Het was mooi geweest wanneer Omroep Zwart niet nodig was geweest, maar helaas is dat nog lang niet zo ver in onze – nog lang niet – inclusieve samenleving.